صبر بر یک توافق
بعد از سه جنگ بزرگ میان مسلمانان و مشرکان، پیامبر صلح حدیبیه را پذیرفت؛ هرچند این صلح مقدمه ای برای براندازی نظام کفر و شرک در حجاز شد و قرآن کریم، همان صلح را فتح المبین می نامد. هم اکنون نیز جمهوری اسلامی ایران به یک جمعبندی مذاکرات با آمریکا رسیده که در ازای آن کمی عقب می نشیند و آمریکا هم تحریم های اقتصادی علیه ایران را کم می کند.
فارغ از تصمیم دولت جمهوری اسلامی ایران بر مذاکره و عزم بر رسیدن به یک توافق و همچنین فارغ از نتایج حدس زده شده پیرامون این توافق، هر یک از ما به عنوان یک شهروند ایرانی، به عنوان یک مسلمان، به عنوان یک مومن انقلابی حق داریم بدانیم که چه شد و چه خواهد شد. خط قرمزهای تصریح شده تا چه اندازه در متن حاضر است و فاصله این توافق با آنچه که در ژنو و لوزان اعلام شد، چقدر است. بدین ترتیب خوشحالی، دل نگرانی و مراقبت بر ادامه کار منطقی خواهد شد، نه اینکه از دو روز قبل از توافق با اعلام جشن خیابانی، افکار عمومی را تحریک کرده و بعد شاهد شکل هایی از ابراز شادی باشیم که اساسا با فرهنگ ایرانی اسلامی جامعه فاصله دارد.
با توجه به رهنمودهای مقام معظم رهبری، در موضع گیری ها و اظهار نظرها و گمان ها، همواره باید به دو اصل که به شدت برای امروز کشور ما اساسی است توجه داشته باشیم:
1. حفظ انسجام و وحدت داخلی و پرهیز از دو دستگی؛ رسیدن به این توافق می تواند یکی از پرچالش ترین نقاط زندگی جامعه ایران باشد زیرا دو رویکرد عمده گفتمان مقاومت و گفتمان سازش می تواند جبهه گیری های خاصی در میان نخبگان و بالتبع بدنه جامعه داشته باشد. متأسفانه برخی اظهار نظرها در تمجید توافق و برخی نقدها به تیم مذاکره کننده که انعکاس در رسانه های جناحی دارد، جریان اختلاف و از هم گسستگی میان مردم را شدت می بخشد.
2. سوء ظن نسبت به آمریکا؛ رسیدن به توافق خوب یا بد، اساسا نشان دهنده تغییر رویکردهای استکباری آمریکا نیست. با صرف نظر از اصل بحث باطل بودن نظام لیبرالیزم و کاپیتالیسم، سیاست های آمریکا در یمن، سوریه و عراق و حمایت های خاص آمریکا از رژیم صهیونیستی، نشان دهنده همان آمریکای شیطان بزرگی است که حضرت روح الله، او را به همه جهان معرفی کرد.
همچنین لازم است قبول کنیم که این متن و این جمعبندی نهایت تلاش و تجربه جمهوری اسلامی ایران در دیپلماسی با رویکرد گفتمان سازش با آمریکاست، بنابراین انتظار در مورد تلاش بیشتر، انتظاری بی جاست. همچنین تا مشخص شدن نتیجه این مذاکرات، مقایسه دو رویکرد مقاومت و سازش در این بازه، مقایسه درستی نیست و هم اکنون باید فقط در همین گفتمان به نقد و بررسی توافق پرداخت. و اما آنچه از متن جمعبندی مذاکرات فهمیده می شود[1]:
الف) تعهدات جمهوری اسلامی ایران:
در مورد تحقیق و توسعه
- تا ١٠ سال امکان تحقیق بر روش های جدید غنی سازی مثل استفاده از لیزر و ابزار دیگر نیست.
- تا ١٠ سال نباید بیش از نسل٨ سانتریفیوژها آزمایش شود.
در مورد آب سنگین اراک
- ایران با بازسازی اب سنگین اراک تا ١٥ سال نباید تاسیسات اب سنگین بطور معمول داشته باشد
در مورد غنی سازی
- ایران تا ١٥ سال بیش از 67/3 درصد نباید غنی سازی کند.
- ایران تا ١٥ سال نباید بیش از ٣٠٠ کیلوگرم اورانیوم 67/3درصد داشته باشد.
- تا١٠ سال نباید بیش از ٥٠٦٠ سانتریفیوژ نسل یک کار کند.
(یعنی برای روشن بودن این سانتریفیوژها باید به صورت مداوم اورانیوم 67/3درصد را رقیق کرده و بعد دوباره در چرخه قرار داد)
در مورد بازرسی ها
- براساس پروتکل الحاقی که توسط رئیس جمهور امضا شده و مورد تأیید تیم مذاکره کننده ایرانی است، آژانس در جهت راستی آزمایی حق بازرسی از هر مکانی را که گمان برد مواد هسته ای در آنجا مورد استفاده قرار گرفته را دارد.
- آژانس تا٢٥ سال بر معادن ایران نظارت می کند.
- بازرسی ها باید کامل و راضی کننده باشد.
در مورد تجارت در حوزه انرژی هسته ای
- ایران تنها با اجازه ٥+١ میتواند فعالیت تجاری در حوزه غنی سازی انجام دهد
ب) تعهدات 5+1 یا 3+3
در مورد قطعنامه شورای امنیت
- با این قطعنامه، تمام شش قطعنامه قبلی کاملا لغو شده و از این به بعد این قطعنامه اجرا میشود.
- با این قطعنامه تحریم ایران از ذیل فصل هفت شورای امنیت بیرون آمده اما پرونده هسته ای 10سال بعد با تأیید همه راستی آزمایی ها از شورای امنیت بیرون می آید.
- بند١٢ قطعنامه: اگر هریک از شش کشور در صورت قانع نشدن از انجام تعهدات ایران در کمیسیون مشترک، شکایت خودش را پس نگیرد، این امر به شورای امنیت ارجاع داده شده و بعد در مورد ادامه لغو تحریم ها! رأی گیری میشود نه در مورد اینکه ایران را تحریم کنند. (ظاهرا بند١٢ این قطعنامه در درون خودش همه تحریم های شش قطعنامه پیشین را به همراه دارد)
- بند٨ قطعنامه در مورد تحریم های تسلیحاتی است که وزارت خارجه ایران بیانیه صادر کرد و این بند را قبول نکرد. (ظاهرا از لحاظ حقوقی این کار معتبر است)
در مورد اعلام و تعلیق و لغو تحریم ها
- تا ٤ماه پس از توافق، اتحادیه اروپا و ریاست جمهوری امریکا و کنگره باید بیانیه ای را مبنی بر تعلیق و لغو تحریم ها صادر کنند.
- در طی هشت سال، هر وقت آژانس در مورد اجرای تعهدات ایران گزارش مثبت داد، برخی از تحریمها لغو و برخی دیگر تعلیق می شود.
و اما چند دل نگرانی در مورد متن و روح حاکم بر آن:
1. با توجه به تحریم های پس از توافقنامه ژنو و موضع گیری صریح وزارت خارجه در مورد تناقض این رفتار آمریکایی ها با روح توافقنامه ژنو، از این پس نه تنها باید نگران عبارات و واژه های متن بود بلکه همیشه باید حدس هایی در مورد روح توافق زد که مورد اتفاق نظر طرفین باشد.
2. با توجه به سناریوی تکراری پلیس بد و خوب، از این پس همیشه باید پورسانت هایی برای پلیس بد نگه داشته شود خصوصا در مورد شکایت یکی از اعضای 5+1 به شورای امنیت؛
3. در چندین قسمت متن، از تعهدات ٣+٣ و همچنین تعهدات آمریکا، عبارت good faith (براساس حسن نیت) آمده که متأسفانه نگرانی ها را از امکان خیانت بیشتر می کند.
4. در پایان محدودیت هایی که برای پیشرفت هسته ای وضع شده، عبارتی نیامده که بطور خودکار آن محدودیت برطرف می شود.
5. بازرسی ها فراگیر و شامل اماکن نظامی می شود.
6. استقلال کشور با توجه به اجازه خواستن برای فعالیت تجاری انرژی هسته ای زیرسؤال می رود.
7. از آنجایی که همه لغو یا تعلیق تحریم ها به گزارش های آژانس منوط شده و قاعدتا اجازه بازرسی از اماکن و تاسیسات نظامی هم به آژانس داده نمیشود ... امیدی به برداشتن تحریم های سوئیفت و نفتی نیست.
8. به هر دلیلی اگر آژانس در بازرسی ها راضی نشود، همه تعهدات طرف مقابل نقض خواهد شد. (قرار بود تعهدات طرف مقابل به رضایت آژانس منوط نشود. ٢٢ سال طول کشید تا آژانس، فعالیت های هسته ای ژاپن را صلح آمیز اعلام کرد).
با توجه به خدعه های آمریکایی ها در طول تمام این سال ها نسبت به مردم دنیا و نسبت به جامعه اسلامی ایران، و همچنین با توجه به جمعبندی حاصل شده از مذاکرات در حال حاضر به نظر می رسد مهمترین وظیفه امروز ما صبر توأم با هوشمندی نسبت به خدعه های آمریکایی است، صبری که در هر صورت نتیجه مثبتی برای جامعه دارد.
پانوشت:
[1] متن ترجمه غیررسمی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران
